BOX 3: DRIJFZAND (deel III)

Nivo 2023 - 17

Misschien is het eens goed om een chronologisch overzicht te verstrekken vanaf de start tot waar we nu staan met Box 3. Ik geef u de versimpelde versie. Het overzicht onderschrijft de titel van mijn recente columns. Box 3 zit volledig vast in drijfzand en zakt steeds dieper weg.

Chronologisch overzicht

1. Vanaf 2017 is er een nieuw Box 3 stelsel. Dat uitgaat van de veronderstelling dat als men meer vermogen heeft, men steeds meer met dat vermogen belegd en daarmee hogere rendementen behaald. Vandaar dat de box 3 heffing toenam naarmate het vermogen hoger was.

2. In de jaren 2017 t/m 2022 ontving men geen enkel positief rendement (zelfs negatief rendement) op een bank-/spaarrekening. En wat bleek. Veel burgers (vaak ouderen) met grote vermogens bleken risico-avers. Met andere woorden, het uitgangspunt van de fiscale wetgever dat men meer gaat beleggen naarmate het vermogen hoger is, was voor velen niet juist.

3. Doordat men geen enkel rendement op bank-/spaarrekeningen ontving, gingen burgers bezwaar maken tegen hun opgelegde box 3 heffing. Nagenoeg altijd werd de burger in het ongelijk gesteld door de rechter.
   Maar vanaf 2019 ging het voor het eerst wat kantelen. Zo oordeelde de Hoge Raad reeds op 14 juni 2019 dat box 3 al sinds 2013 op stelselniveau in strijd is met het eigendomsrecht. Met ingang van 2017 is dit verder verslechterd. Echter, de Hoge Raad oordeelde in die uitspraak van 14 juni 2019 dat de fiscale wetgever aan zet was om dit aan te passen.

4. Toen de fiscale wetgever na deze uitspraak passief bleef en de burgers maar bezwaar bleven aantekenen (op dat moment zo’n 60.000 burgers) was de Hoge Raad op 24 december 2021 het helemaal zat en oordeelde dat de box 3 heffing in strijd was met het EVRM en dat er rechtsherstel moest komen voor de jaren 2017 t/m 2020.

5. De staatssecretaris gaf aan dat alle bezwaarmakers, zo’n 60.000 stuks, in aanmerking zouden komen voor het nog nader te bepalen ‘rechtsherstel’. Tevens zou dat nieuwe rechtsherstel ook gaan gelden de voor nog op te leggen aanslagen over de jaren 2017 t/m 2021. Dus wie altijd te laat was met het indienen van zijn aangifte inkomstenbelasting kreeg een fiscaal cadeautje van de fiscale wetgever.

6. Maar velen hadden geen bezwaar gemaakt, temeer daar de rechters telkenmale nul op het rekest gaven. Hoe zat het dan voor die categorie? Krijgen die dan geen rechtsherstel? De Hoge Raad oordeelde op 20 mei 2022 dat deze categorie niet voor rechtsherstel in aanmerking komt. Te laat = te laat.

7. De staatssecretaris van Financiën Van Rij gaf aan, namens de fiscale wetgever, aan te sluiten bij deze uitspraak van de Hoge Raad. Kortom, geen compensatie voor de niet-bezwaarmakers. Compensatie aan iedereen zou de staat te veel geld kosten, circa 12 miljard.

8. Diverse belangenorganisaties riepen desondanks de niet bezwaarmakers op om massaal verzoeken om ambtshalve verminderingen in te dienen over de oude jaren. Men vond namelijk dat er niet goed was geprocedeerd en dat in een beter gevoerde procedure de Hoge Raad mogelijk wel tot compensatie voor de niet-bezwaarmakers had geoordeeld.

9. De fiscus is vervolgens letterlijk overspoeld. Op een gegeven moment waren er meer dan 100.000 verzoeken om ambtshalve verminderingen ingediend bij de fiscus.

10. Om verdere escalatie te voorkomen, is Van Rij op 4 november 2022 met het zogenaamde ‘massaal bezwaar plus’ gekomen. Van Rij heeft daarin toegezegd dat alle niet-bezwaarmakers voor de jaren 2017 tot en met 2020 aanspraak kunnen maken op een ‘uit te lokken’ positieve uitspraak van de Hoge Raad. Met een aantal belangenorganisaties zullen een paar zaken geselecteerd worden die aan de Hoge Raad zullen worden voorgelegd. Het zal daarbij gaan om de vraag of niet-bezwaarmakers (alsnog) in aanmerking komen voor rechtsherstel. Van Rij verwacht de zaken begin 2023 aan de rechter te kunnen voorleggen. Van Rij gaf ook aan dat hij er niet veel van verwacht. Hij schat in dat de Hoge Raad zal blijven bij zijn eerdere oordeel; ‘geen compensatie voor niet-bezwaarmakers’.

11. Maar een nieuw episode treedt aan. Niet wetende of de niet-bezwaarmakers mogelijk toch ook in aanmerking komen voor ‘rechtsherstel’, wordt nu reeds het door het ministerie van financiën geformuleerde ‘rechtsherstel’ ter discussie gesteld. Het geformuleerde ‘rechtsherstel’ door het Ministerie van Financiën zou niet c.q. onvoldoende aansluiten bij de nieuwe spelregels uit het Kerstarrest van de Hoge Raad. Namelijk dat de op rechtsherstel gerichte compensatie in beginsel dient te worden aangesloten bij het werkelijk behaalde rendement.

12. Het zal toch niet, eerst de fiscale wetgeving vanaf 2017 niet in de haak, straks ook het ‘rechtsherstel’ in de shredder? Oef...

Conclusie

Eigenlijk kan je dit alles samenvatten in drie woorden. Wat een zootje!
Voor de gemiddelde burger is dit niet meer te volgen. Ik geloof ook heilig dat er sprake is van een massale overload bij de Belastingdienst. Hoe hou je dit als uitvoerder allemaal goed in beeld? Wetende dat de hard- en software bij de Belastingdienst al jaren bijzonder kwetsbaar is. Er zullen zowel bij de fiscus als bij de burgers fouten worden gemaakt. Dat is zeker.  
De fiscale wetgever en de Belastingdienst zitten met Box 3 vast in het drijfzand en zakken alleen maar dieper weg.