Pensioen bij scheiding automatisch geregeld

Nivo 2018-12

Op 8 maart jl. heeft minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken) een brief naar de Tweede Kamer gezonden inzake de evaluatie van de Wet Verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps). Hierin heeft hij tevens een wetswijziging aangekondigd met betrekking tot afwikkeling van het pensioen in echtscheidingssituaties.

Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (Wvps)

Op grond van de Wvps hebben beide ex-partners bij een scheiding recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap is opgebouwd. Standaard wordt het ouderdomspensioen verdeeld via verevening, wat wil zeggen dat vanaf de pensioeningangsdatum van de vereveningsplichtige (de ene partner) een deel van zijn of haar ouderdomspensioen ten goede komt aan de vereveningsgerechtigde (de ex- partner). Als ex-partners een verzoek tot verevening binnen 2 jaar na de scheidingsdatum doorgeven, verzorgt de pensioenuitvoerder ook de uitbetaling aan de ex-partner. Doen ze dat niet of te laat, dan moet de ex-partner het deel van de andere aan hem of haar zelf doorbetalen. Gezien in veel gevallen de onderlinge relatie tussen de ex-partners na scheiding niet meer optimaal is, leidt dit regelmatig tot de nodige problemen.

Ex-partners kunnen ook afwijkende afspraken (dus niet 50%/50%) maken over de verdeling of van verevening afzien. Ook kunnen ze kiezen voor het zogenaamde “ conversie van het ouderdomspensioen”. Dat is behoorlijk technisch, maar kort gezegd wordt dan op het moment van scheiding het deel van het ouderdomspensioen van de ex-partner waar de vereveningsgerechtigde recht op heeft omgezet in een “eigen pensioenaanspraak” voor de vereveningsgerechtigde.

Verevening of conversie leiden tot verschillende uitkomsten. Zo kan bij verevening het ouderdomspensioen weer tot 100% terug aangroeien op het moment dat de (ex-)partner (de vereveningsgerechtigde) eerder overlijdt. Bij conversie gebeurt dat niet en is de partner die een goed pensioen had en de helft “kwijt” was in verband met de Wvps ook definitief kwijt als zijn ex-partner (vroegtijdig) overlijdt. Conversie kan onder de huidige Wvps alleen met beider toestemming van de partners. U begrijpt dan ook meteen dat er weinig conversie werd/wordt toegepast.

Voorstel

De minister heeft de Tweede Kamer laten weten: ,,Echtscheiding is een moeilijke situatie waarbij je veel aan je hoofd hebt, en pensioen is een ingewikkeld onderwerp. De verdeling kan en moet eenvoudiger."Door het automatisch te regelen worden kwetsbare partners beter beschermd, aldus Koolmees. Omdat de voormalige partners met de nieuwe regeling ook direct inzicht krijgen in hun toekomstig pensioen krijgen ze volgens hem ,,meer regie over hun eigen financiële planning".

De minister wil dan ook de volgende wijzigingen in een wetsvoorstel verwerken:

• De standaardmethode van verevening wordt vervangen door conversie, oftewel, bij echtscheiding wordt het pensioen automatisch verdeeld over beide partners in de verhouding waarop zij recht hebben en verkrijgen ze daarmee ieder een zelfstandig recht op dit pensioen;
• De standaard voor het uitbetalen via de pensioenuitvoerder wordt aangepast van ‘nee in ‘ja, tenzij u per formulier aangeeft dat u het pensioen niet wilt verdelen of anders wilt verdelen’

Hoe de precieze uitwerking van het wetsvoorstel eruit gaat zien is nog niet bekend. Hiertoe zal de minister nog overleg voeren met vertegenwoordigers van de pensioensector. Hij hoopt dat het voorstel in 2020 ingaat.

Conclusie

Met dit wetsvoorstel zet de minister de Wvps enorm op zijn kop. Ik vraag me af of de minister de gevolgen van het voorgestelde helder voor ogen heeft. Immers, automatische conversie heeft weliswaar als voordeel dat de ex-partners een zelfstandig recht op hun deel van het pensioen verkrijgen en ze daarmee volledig losgekoppeld zijn van elkaar. Het heeft echter ook een groot nadeel, namelijk dat wanneer de ex-partner waarvoor conversie heeft plaatsgevonden eerder komt te overlijden, het (aandeel in het) pensioen van deze ex-partner niet terugvloeit naar de andere ex-partner, maar vervalt aan de verzekeringsmaatschappij of pensioenfonds.

Bij toepassing van de huidige standaardverevening (50/50) is dit, zoals gezegd, niet het geval. Als de ex-partner dan eerder overlijdt, keert het verevende deel van het pensioen weer terug bij de vereveningsplichtige en vervalt het niet aan de verzekeringsmaatschappij of pensioenfonds.  

Ik vraag me af of de minister zich hiervan bewust is en dit voor ogen heeft gehad, of dat hij enkel voor ogen heeft gehad om de verplichting tot het insturen van het formulier aan de verzekeringsmaatschappij binnen 2 jaar na echtscheiding af te schaffen voor rechtstreeks uitbetaling aan de andere ex-partner. Van dat laatste zou ik een groot voorstander zijn. Dat zou een hoop problemen tussen ex-partners voorkomen.

Van een automatische conversie als “standaard” ben ik geen voorstander om de reden zoals ik hiervoor uiteen heb gezet. Uiteraard zijn er situaties dat conversie wel aan te raden is. Maar dat zijn uitzonderingen. Conversie is dus wat mij betreft altijd maatwerk.

Op dit moment is de inhoud van het voorstel nog niet bekend. Het voorstel zal in overleg met de pensioensector nader inhoud worden gegeven. Ik hoop wel dat hierbij de gevolgen voor de pensioengerechtigden goed in ogenschouw worden genomen. We volgen de ontwikkelingen op de voet.