FISCALE CHAOS!

Santip 2017-5

Een stabiele fiscale wetgever is immer wenselijk zowel in tijden van economische stabiliteit als in periode van instabiliteit. Dat zal niemand ontkennen. Maar op dit moment is die stabiele fiscale wetgever er niet. Er is mijns inziens sprake van fiscale chaos. En dat is niet goed. Het brengt onzekerheid.

Om u een beeld te geven, hieronder een opsomming (niet limitatief):

1.) Wet DBA. Het grootste deel van de meer dan 1 miljoen ZZP-ers en hun opdrachtgevers liggen hier nog dagelijks wakker van en ervaren nog immer de financiële gevolgen. En hoe de toekomst er uit ziet, is onduidelijk;

2.) Problemen Belastingdienst. Het Rapport Joustra over de doorgevoerde reorganisatie(s) en het functioneren van de Belastingdienst is schokkend te noemen. Ik geef een korte opsomming van de problemen die er spelen (niet limitatief):

• Teveel “know-how” verdwijnt. Vooral “oud-gedienden” met goede kennis en ervaring die keihard nodig is voor het “intern opleiden en coachen” van nieuwe collega’s;
• Te weinig “Handjes en voetjes”. Het vertrek leidt reeds tot operationele problemen. Te lange doorlooptijden en/of te weinig aandacht voor de inning van belastinggelden. Het “inhalen” van deze schade belooft minimaal een traject van 5 tot 10 jaar;
• Te veel “zelf sturende eilandjes” binnen de Belastingdienst. Informele communicatie (lees: informele besluitvorming) waardoor er niet meer zichtbaar te herleiden valt hoe, door wie en op welke wijze er tot besluitvorming is gekomen. Zie ook Blog van Pieter Omtzigt (CDA) d.d. 30 januari 2017;
• Te grote afstand tussen de Belastingdienst en het Ministerie van Financiën. Deze organisaties dienen weliswaar onderling een gepaste afstand tot elkaar te houden, maar wel één op basis van een “gezonde werkverhouding”. Een werkwijze waar een ieder zich iets bij kan voorstellen maar die op dit moment compleet zoek is. Alleen al het aantal interviews het laatste half jaar met Wiebes over de relatie Ministerie versus Belastingdienst zegt hierin genoeg;
• Te veel personele onvrede bij de Belastingdienst. Die te begrijpen valt. Zijnde het gevolg van o.a. het sluiten van een groot aantal vestigingsplaatsen met als gevolg gedemotiveerde medewerkers die hun reistijd woon-werkverkeer tenminste verdubbelt zien worden. Te groot aantal vrijwillig (?) vertrekkend gekwalificeerd personeel door de riante vertrekregeling met als gevolg onderbezetting komende 5 tot jaar 10 jaar. Blijvende onzekerheid van de (automatiserings-)reorganisatie met vraagteken: “ waarom/voor wie zou ik nog mijn best doen als ik binnenkort toch mijn baan verlies of naar een andere vestiging moet?“. Te hoge werkdruk. Inspecteurs die niet meer over de stapels werk op hun bureau heen kunnen kijken met vertraging van behandeling van (vooroverleg) verzoeken. Met gevolg geïrriteerde verhoudingen tussen de adviseurs met de inspecteurs en inefficiëntie.  Deze verhoogde werkdruk en personele onvrede zal leiden tot verhoogde percentages van (tijdelijke) uitval van personeel bij de fiscus.  Een duidelijk vorm van een neerwaartse spiraal;
• Te veel mislukte of vertraagde automatiseringshervormingen. De laatste operatie. Computers die op basis van onder andere “Big Data- techniek” met 1.500 niet geschoolde fiscalisten maar wel met IT-ervaring de problemen zouden elimineren. Mooie gedachten, maar geen reële om dat binnen een bestek van circa 5 jaar te realiseren binnen een dergelijke complexe organisatie als de Belastingdienst;
• Mogelijke) beveiligingsfouten Belastingdienst. Volgens de tv-uitzending d.d. 1 februari 2017 van het programma ZEMBLA heeft de Belastingdienst de financiële en persoonlijke gegevens van 11 miljoen belastingbetalers en 2 miljoen bedrijven onvoldoende beveiligd in de periode van 2013 tot 2016. Nader onderzoek moet aantonen of dit juist is.
   

3.) De Pensioen in Eigen Beheer (PEB-soap) die 150.000 directeur-grootaandeelhouders treft. Op de ochtend van de stemming in de Eerste Kamer wordt het verzoek door Wiebes gedaan tot aanhouding. Wat achteraf een storm in een glas water blijkt te zijn. Het wetsvoorstel zal waarschijnlijk aangenomen worden, maar zal in de toekomst tot (enorme) familierechtelijke problemen en aansprakelijkheden van adviseurs gaan leiden. Ik heb hier al eerder voor gewaarschuwd.

4.) De aangekondigde maatregelen tegen belastingontduiking in de brief van Wiebes d.d. 17 januari 2017. Maatregelen waarbij op voorhand duidelijk is dat de maatregelen teveel doorslaan. Met als gevolg op basis van het principe “actie geeft reactie” dat het zeer de vraag is of het uiteindelijke doel van minder belastingontduiking wel wordt behaald.

5.) De door de politieke partijen en Wiebes aangekondigde (benodigde?) belastinghervormingen voor de Wet inkomstenbelasting zullen de fiscale chaos verder compleet maken. Uit de afgelopen 10 jaar blijkt duidelijk dat het verouderde belastingsysteem bij de Belastingdienst steeds meer “software-beperkingen” heeft in het doorvoeren van nieuwe wijzigingen. De laatste 2 jaar is door de Belastingdienst aan het Ministerie van Financiën vooraf aangekondigd dat de nieuwe Belastingplannen “fiscus-software-proof” moesten zijn. Dit in ogenschouw nemende is een complete belastinghervorming van de wet inkomstenbelasting- hoe wenselijk (?) misschien dan ook – technisch gezien de komende 5 jaar geen optie.

6.) Nederland staat, na Bermuda en de Kaaimaneilanden, op 3^e plaats op mondiale lijst top 15 van belastingparadijzen volgens Oxfam Novib in het rapport van 12 december 2016. De vraag is nog wel of deze 3^e plaats op het winnaarspodium een terechte plaats is. Maar los daarvan, de polarisatie en de internationale druk zal naar verwachting uiteindelijk (grote) gevolgen gaan geven voor het Nederlandse belastingstelsel in de Wet vennootschapsbelasting.
 
7.)  Mislukking (?) Horizontaal toezicht. In een onderzoek naar de effectiviteit van het handhavingsbeleid van de Belastingdienst constateerde de Rekenkamer eind november 2016 dat de dienst niet weet welk effect “horizontaal toezicht” heeft op de naleving van belastingwetten. Terwijl dit toezicht juist beoogt naleving aan de voorkant te bevorderen in plaats van via controle achteraf. Tegelijkertijd merkt de Rekenkamer op dat de schatkist meer belastinggeld misloopt in het MKB dan bij particulieren. Naar schatting € 3,5 miljard in het MKB tegen € 0,5 miljard bij particulieren. En van grote ondernemingen is helemaal niet bekend of zij genoeg belasting betalen. Voldoende redenen voor de Rekenkamer om te pleiten voor meer belastingcontrole in het bedrijfsleven.
 
Conclusie
De lijst hierboven is verre van compleet. Het zichtbare feit is echter dat de Nederlandse fiscale wetgever haar huishouding op dit moment niet op orde heeft. En het is nogal een lijstje. En ga er maar eens aanstaan om deze fiscale chaos op te gaan lossen. Dat is zeker geen eenvoudige opgave en er zal ook enorm veel bereidheid en acceptatie bij het maken van fouten bij alle partijen - de collega’s bij de Belastingdienst, de intermediairs, de media, het volk, de politiek - voor nodig zijn. 
Pas alsdan zie ik in de nieuwe kabinetsperiode een (uit-)weg voor een sterke leider in de functie van staatssecretaris om met zijn mensen deze fiscale chaos te lijf te gaan en in goede banen te leiden. Maar dit vereist een sterke leider met een duidelijke, juiste en met eenvoud doordrenkte lange termijnvisie. En niet te vergeten een man of vrouw die alle stakeholders om zijn/haar charisma en innemendheid willen volgen. En tenslotte, laat voortaan voor de functie als staatssecretaris als absolute voorwaarde gelden dat hij/zij een fiscalist moet zijn. Je laat toch ook niet een kapper je auto maken.  Dit zijn de absolute ingrediënten anders is hij of zij op voorhand gedoemd te mislukken. 
Hopende op stabielere fiscale tijden.