Komt het nog goed?

Nivo 2023 - 3

Al jaren wordt er gesproken over vernieuwing van de verouderde ICT-systemen van de Belastingdienst. Bij de Belastingdienst draaien er maar liefst 900 softwareapplicaties! Ja, u leest het goed, 900 stuks...
In mijn column “fiscale chaos” in februari 2017 schreef ik reeds hierover.
Maar wat is de huidige stand van zaken? Zijn de systemen inmiddels toekomstproof?

Huidige status ICT-systeem fiscus.

Ik las hierover een recent artikel in de NRC. Het artikel beschrijft heel helder de huidige situatie. Vandaar dat ik het volledige artikel hier weergeef.

De ict-kosten van de Belastingdienst zijn de afgelopen tien jaar explosief gestegen. In 2012 gaf de dienst 469 miljoen euro uit aan zijn digitale systemen. Afgelopen jaar was dat 849 miljoen, een kostenstijging van ruim 80 procent. Ruim 200 miljoen euro ging vorig jaar op aan de inhuur van externe ict’ers.

Dat blijkt uit cijfers die het ministerie van Financiën op verzoek van NRC heeft verstrekt. Een groot deel van de uitgaven gaat naar onderhoud en reparatie van de vaak verouderde computersystemen. Volgens een interne analyse ging het in 2018 om zo’n 90 procent van het totaal. Recentere gegevens kon het ministerie niet leveren.

Een deel van de systemen waarmee de dienst werkt, stamt uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. Deze systemen draaiend houden wordt elk jaar duurder, terwijl overstappen op modernere ict al jaren niet lukt. Volgens interne documenten en betrokkenen die NRC sprak, zit de Belastingdienst gevangen in een vicieuze cirkel. Bijna alle tijd, geld en mankracht gaan op aan het in de lucht houden van oude systemen en invoeren van nieuw belastingbeleid, waardoor de dienst te weinig ruimte heeft voor noodzakelijke ict-vernieuwingen. Het probleem wordt zo elk jaar iets groter.

Volgens Financiën is de kostenstijging ook veroorzaakt door het overhevelen van taken naar de ict-organisatie, grotere uitgaven om cyberaanvallen te voorkomen, toename van thuiswerken sinds de coronapandemie, en het gestegen aantal werkplekken bij Toeslagen en Douane door het afsplitsen van de afdelingen.

Bij een deel van de verouderde systemen is sprake van „ernstige continuiteitsrisico’s”, blijkt uit interne stukken. Dat geldt onder meer voor het systeem voor de omzetbelasting, waarmee de Belastingdienst dit jaar 77 miljard euro btw ophaalt, ruim 20 procent van de rijksinkomsten. Al in 2014 was het volgens het ministerie „een hele inspanning” om dit systeem draaiende te houden. Toch werd het nooit vervangen. In juli 2019 viel het een dag onverwacht uit, waardoor de Belastingdienst geen aangiften omzetbelasting kon ontvangen of verwerken.

Staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit, CDA) wil nu bij een externe leverancier een nieuw systeem inkopen, maar de benodigde aanbesteding is nog niet uitgeschreven. Het nieuwe systeem is sowieso niet vóór 2026 operationeel. Tot die tijd zijn wijzigingen in de btw-wetgeving volgens het ministerie „nauwelijks” mogelijk.

De top van de Belastingdienst waarschuwde intern al in februari 2018 voor de grote problemen waarmee de dienst kampt, blijkt uit een vertrouwelijke nota in handen van NRC.

In het stuk van zestig pagina’s, gericht aan toenmalige minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) en staatssecretaris Menno Snel (D66), wezen de topambtenaren op het achterstallig onderhoud van belangrijke ict-systemen, waardoor inning van onder meer omzetbelasting en autoheffingen direct gevaar liep. Volgens de top van de dienst waren „de risico’s nog ernstiger dan eerder ingeschat” en kon „binnen de bestaande kaders de continuïteit niet worden gegarandeerd.”

De ambtenaren wezen ook op de gevolgen van het aanhoudende personeelstekort. Zo was „de rek eruit” bij de Belastingtelefoon en waren er te weinig inspecteurs om de aangiftes van burgers en bedrijven te controleren. Hierdoor zou het Rijk in de toekomst jaarlijks meer dan 1 miljard euro aan ‘correctie-inkomsten’ kunnen mislopen.

Het gebrek aan toezicht dreigde ook de belastingmoraal van Nederlanders te ondermijnen, schreven ze. Zo kochten ondernemers al minder vaak gecertificeerde kassasystemen, omdat ze toch niet gecontroleerd werden. Ook lieten burgers vaker rekeningen onbetaald.

Vijf jaar later kampt de Belastingdienst nog met dezelfde problemen: de ict is verouderd, personeelstekorten leiden tot gebreken in toezicht en fraudebestrijding, en de Belastingtelefoon is slecht bereikbaar. In een brief aan de Kamer sprak staatssecretaris Van Rij afgelopen december van „een samenkomst van uitdagingen”.
Bron NRC

Conclusie

Marnix van Rij spreekt over een samenkomst van uitdagingen. Ik denk een groot understatement. Feit is dat we inmiddels voorbij “5 voor 12” zijn.

Laten we hopen dat deze staatssecretaris zijn tanden erin zet om eindelijk een toekomstproof ICT systeem te realiseren. Dat gaat BV Nederland een hoop geld schelen.

Mijn steun heb je Marnix. Zet hem op!